น้ําเกลือล้างจมูก: วิธีใช้ ประโยชน์ และคำแนะนำ

น้ำเกลือล้างจมูก (Nasal Irrigation) คือการใช้น้ำเกลือที่มีความเข้มข้นเหมาะสม เพื่อล้างสิ่งสกปรกฝุ่นละออง และเชื้อโรคออกจากโพรงจมูก ด้วยวิธีง่ายๆ ที่สามารถทำได้เองที่บ้าน นอกจากจะช่วยบรรเทาอาการคัดจมูก ภูมิแพ้ หรือไซนัสอักเสบแล้ว ยังช่วยให้เยื่อบุในโพรงจมูกชุ่มชื้นขึ้น ลดโอกาสระคายเคืองจากสภาวะโพรงจมูกแห้ง หรือมีฝุ่นละอองสูง

เลือกอ่านตามหัวข้อที่ต้องการ
ประโยชน์ของน้ําเกลือล้างจมูกที่ควรรู้

วิธีใช้น้ําเกลือล้างจมูกอย่างถูกต้อง

น้ําเกลือล้างจมูกเหมาะกับใครบ้าง

เลือกน้ําเกลือล้างจมูกแบบไหนดี

ความแตกต่างระหว่างน้ําเกลือปราศจากเชื้อและแบบทั่วไป

ล้างจมูกด้วยน้ําเกลือบ่อยแค่ไหนดี?

น้ําเกลือล้างจมูกช่วยลดภูมิแพ้และไซนัสได้จริงไหม?

ข้อควรระวังในการใช้น้ําเกลือล้างจมูก

ล้างจมูกตอนเช้าหรือตอนเย็น ดีกว่ากัน?

ตรวจสอบบทความโดย: รุ่งทิวา สุลักษณานนท์
พยาบาลศาสตรบัณฑิต การพยาบาลและการผดุงครรภ์

ประโยชน์ของน้ําเกลือล้างจมูกที่ควรรู้

กำจัดสิ่งแปลกปลอม: ช่วยชะล้างฝุ่น ควัน ละอองเกสร เข้าออกจากโพรงจมูก ลดการสะสมของเชื้อโรคลดอาการอักเสบ: การชะล้างเมือกหนืดและสารก่อภูมิแพ้ช่วยลดปฏิกิริยาการอักเสบในช่องไซนัส ทำให้ความดันไซนัสลดลง ปวดแน่นบริเวณใบหน้าเบาลงเพิ่มความชุ่มชื้น: เยื่อบุจมูกที่ชุ่มชื้นจะช่วยให้การกรองอากาศทำได้มีประสิทธิภาพขึ้น ลดอาการแสบร้อนหรือคันภายในโพรงจมูกบรรเทาอาการคัดจมูก: เหมาะกับผู้ที่มีน้ำมูกมาก หรือจมูกตันบ่อย ช่วยให้หายใจโล่งขึ้นทันทีหลังล้างจมูก

วิธีใช้น้ําเกลือล้างจมูกอย่างถูกต้อง

เตรียมน้ำเกลือล้างจมูก: ใช้น้ำต้มสุกที่ปล่อยให้เย็นลงหรือใช้น้ำเกลือปราศจากเชื้อสำเร็จรูป เพื่อความปลอดภัยจากแบคทีเรียและสารปนเปื้อน
ผสมน้ำและเกลือ: หากใช้ผงเกลือ ซองที่ผลิตตามมาตรฐาน แนะนำอัตรา 0.9% (9 กรัมต่อน้ำ 1 ลิตร) คนให้เกลือละลายหมด เทแบ่งใช้ตามที่ต้องการน้ำเกลือที่เหลือควรใช้ให้หมดโดยเร็ว ภายใน 24 ชม.ดังนั้นการผสมควรคำนึงปริมาณการใช้ในแต่ละครั้ง
วิธีล้าง:
- นั่งตัวตรง เอียงศีรษะเล็กน้อยไปด้านซ้ายหรือขวา
- รินหรือฉีดน้ำเกลือเข้ารูจมูกด้านบน ให้ไหลออกทางรูอีกข้างอย่างนุ่มนวล
- ห้ามกลืนน้ำเกลือ ควรให้ไหลออกเองหรือสูดออกเบาๆ
เช็ดและพักผ่อน: ใช้ทิชชูซับน้ำเกลือที่หลงเหลือ แล้วหายใจเข้าลึกๆ เพื่อดึงความชื้นกลับเข้าสู่โพรงจมูก
ทำความสะอาดอุปกรณ์: ล้างขวดและอุปกรณ์ทุกครั้งด้วยน้ำร้อนหรือผงซักฟอกจนอุปกรณ์แห้งสนิท

น้ําเกลือล้างจมูกเหมาะกับใครบ้าง

ผู้มีไซนัสอักเสบ: ทั้งเฉียบพลันและเรื้อรัง ช่วยลดอาการปวดแน่นและความดันในช่องไซนัส
ผู้เป็นภูมิแพ้และภูมิคุ้มกันอ่อนแอ : ชะล้างละอองเกสร ฝุ่นละออง เพื่อป้องกันไม่ให้สารก่อภูมิแพ้ตกค้างในเยื่อบุ
ผู้ที่อาศัยในพื้นที่ฝุ่นควันสูง: เช่น เมืองใหญ่ หรือทำงานในโรงงาน ที่มีฝุ่นละอองจำนวนมาก
ใครก็ได้ที่ต้องการดูแลสุขภาพโพรงจมูก: ไม่จำกัดอายุ เพียงแต่ต้องใช้อย่างถูกวิธีเพื่อความปลอดภัย

เลือกน้ําเกลือล้างจมูกแบบไหนดี

น้ำเกลือปราศจากเชื้อ (Sterile): ผ่านการฆ่าเชื้อ ซีลแน่น ปลอดภัย เหมาะกับผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ หรือเพิ่งผ่าตัดจมูก
น้ำเกลือทั่วไป (Non-sterile): ผลิตจากเกลือบริสุทธิ์ เกรด medical แต่ไม่ได้ผ่านกระบวนการฆ่าเชื้อ เหมาะกับการดูแลปกติ
ซองผงสำเร็จรูป: พกพาสะดวก ผสมน้ำต้มสุกแล้วใช้ทันที
ขวดสำเร็จรูป: ไม่ต้องผสม สะดวก ใช้งานเพียงเปิดฝาขวดก็สามารถใช้งานได้ทันที

ความแตกต่างระหว่างน้ําเกลือปราศจากเชื้อและแบบทั่วไป

ปราศจากเชื้อ (Sterile): ผ่านกระบวนการฆ่าเชื้อและบรรจุภัณฑ์ซีลแน่น จึงปลอดเชื้อแบคทีเรีย เหมาะกับผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำหรือเพิ่งผ่าตัดจมูก
ทั่วไป (Non-sterile): ผลิตจากเกลือบริสุทธิ์แต่ไม่ได้ผ่านการฆ่าเชื้อ จึงควรใช้ร่วมกับน้ำต้มสุกเย็น เหมาะกับการดูแลช่องจมูกประจำวัน

ระดับความปลอดภัย: แบบปราศจากเชื้อมีความปลอดภัยสูงกว่า แต่แบบทั่วไปสามารถใช้ได้ตามปกติหากใช้น้ำสะอาดและอุปกรณ์ถูกสุขลักษณะ
ความสะดวกในการใช้: แบบปราศจากเชื้อพร้อมใช้ทันที ส่วนแบบทั่วไปอาจต้องผสมเกลือกับน้ำต้มสุกก่อนใช้งาน
ราคาและการจัดหา: แบบทั่วไปมีราคาย่อมเยาและหาซื้อง่ายกว่า ขณะที่แบบปราศจากเชื้ออาจมีราคาสูงและหาได้เฉพาะร้านยาหรือโรงพยาบาล

ล้างจมูกด้วยน้ําเกลือบ่อยแค่ไหนดี?

มาตรฐาน: 1–2 ครั้งต่อวัน สำหรับผู้ที่ไม่มีอาการเฉียบพลัน
มีอาการคัดจมูกมาก: สามารถล้างซ้ำได้ระหว่างวัน แต่ไม่ควรเกิน 4 ครั้ง เพื่อป้องกันการระคายเคืองเยื่อบุ
หลังออกกำลังกายหรืออยู่ในฝุ่นควัน: ล้างหนึ่งครั้งช่วยชะล้างสิ่งแปลกปลอมทันที

น้ําเกลือล้างจมูกช่วยลดภูมิแพ้และไซนัสได้จริงไหม?

การใช้น้ำเกลือล้างจมูกช่วยลดปริมาณสารก่อภูมิแพ้ในเยื่อบุ เพิ่มการเคลื่อนไหวของขนเล็กๆ (cilia) ภายในโพรงจมูก จึงลดความรุนแรงของอาการภูมิแพ้และไซนัสอักเสบได้จริง โดยแพทย์จะแนะนำผู้ป่วยภูมิแพ้ ไซนัสอัก หวัด น้ำมูก ให้ล้างจมูกร่วมด้วย และผู้ป่วยส่วนใหญ่รายงานว่าอาการดีขึ้นภายใน 1–2 สัปดาห์

ข้อควรระวังในการใช้น้ําเกลือล้างจมูก

ใช้น้ำสะอาด: น้ำเกลือล้างจมูกตอนล้างจมูกเด็กควรเป็นน้ำต้มสุกเย็นหรือขวดปราศจากเชื้อ
แรงดันน้ำเหมาะสม: หลีกเลี่ยงการใช้แรงดันสูงเกินไป เพราะอาจทำให้เยื่อบุจมูกบาดเจ็บ
ไม่ใช้อุปกรณ์ร่วมกับผู้อื่น : ป้องกันการติดเชื้อไปยังผู้อื่น
หยุดใช้และปรึกษาแพทย์: หากมีอาการแสบ เจ็บ ปวด หรือเลือดกำเดาไหล

ล้างจมูกตอนเช้าหรือตอนเย็น ดีกว่ากัน?

เช้า: ช่วยชะล้างเมือกและเชื้อโรคที่คั่งค้างระหว่างนอนหลับ
เย็น: ลดสิ่งก่อภูมิแพ้และฝุ่นละอองที่สะสมมาตลอดวัน
การล้างจมูก วันละ 2 เวลา เช้า - เย็น จะให้ผลลัพธ์ที่ดี

อ้างอิงจาก

https://www.siphhospital.com/th/news/article/share/500

https://www.pptvhd36.com/health/care/1336

https://www.petcharavejhospital.com/th/Article/article_detail/Nasal-Irrigation-another-to-prevent-bacteria-from-entering-the-body

https://www.si.mahidol.ac.th/th/healthdetail.asp?aid=283

https://www.sikarin.com/health/%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%88%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B8%81

https://pharmacy.mahidol.ac.th/dic/knowledge_full.php?id=43

ภาพจาก Freepik
M25-185