สิ่งสำคัญที่ควรทราบ

นมแม่เป็นอาหารที่ดีที่สุดสำหรับทารก เราสนับสนุนคำแนะนำขององค์การอนามัยโลกในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวในช่วง 6 เดือนแรกของชีวิต จากนั้นเริ่มให้อาหารเสริมตามวัยที่ปลอดภัยอย่างเหมาะสมร่วมกับนมแม่จนครบ 2 ปี หรือนานกว่านั้น การได้รับโภชนาการที่ดีและสมดุลของมารดาในช่วงให้นมบุตรจึงมีความสำคัญยิ่ง ทั้งนี้ หากมีความจำเป็นต้องใช้นมผสม ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพก่อนตัดสินใจ และควรปฏิบัติตามข้อแนะนำในการเตรียมและการใช้อย่างระมัดระวังเพื่อสุขภาพที่ดีของลูกรัก

โภชนาการที่ดีควบคู่กับการส่งเสริมพัฒนาการในแต่ละช่วงวัย คือ รากฐานสำคัญสำหรับการเจริญเติบโตของลูกรัก ไฮ-แฟมิลี่คลับ พร้อมเคียงข้างคุณแม่ ด้วยข้อมูลด้านโภชนาการและพัฒนาการที่เป็นประโยชน์ เพื่อสนับสนุนคุณภาพชีวิตที่ดีของทั้งคุณแม่และลูกรัก

ตารางฉีดวัคซีนเด็ก 2568: วัคซีนพื้นฐาน วัคซีนเสริม และแนวทางดูแลลูกน้อยให้ปลอดโรค

เลือกอ่านตามหัวข้อที่ต้องการ

ทำไมเด็กต้องฉีดวัคซีน?

ตารางฉีดวัคซีนเด็กไทย 2568 (ตามช่วงอายุ)

วัคซีนพื้นฐานที่ต้องฉีดทุกคน

วัคซีนเสริม แนะนำเพิ่มเติม

การเตรียมตัวก่อนและหลังพาลูกไปฉีดวัคซีน

ลูกมารับวัคซีนช้า ต้องทำยังไง?

เด็กต้องฉีดวัคซีนตอนไหนบ้าง

วัคซีนเด็กฟรี มีอะไรบ้าง

วัคซีน4ขวบ ฉีดช้าได้กี่วัน (ควรใส่อยู่ในคำถามที่พบบ่อย)

คำถามที่พบบ่อย

สรุป

การฉีดวัคซีนเป็นขั้นตอนสำคัญในการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้กับเด็ก ๆ เพื่อป้องกันโรคต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นในวัยเด็ก ในปี 2568 กระทรวงสาธารณสุขได้กำหนดตารางฉีดวัคซีนสำหรับเด็กไทยอย่างชัดเจน ทั้งวัคซีนพื้นฐานที่จำเป็นและวัคซีนเสริมที่แนะนำเพิ่มเติม เพื่อให้คุณพ่อคุณแม่สามารถดูแลสุขภาพของลูกน้อยได้อย่างเหมาะสม

ทำไมเด็กต้องฉีดวัคซีน?

วัคซีนช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายให้สร้างแอนติบอดี้เพื่อต่อสู้กับเชื้อโรค โดยเฉพาะเด็กๆที่ยังมีภูมิคุ้มกันต่ำ การฉีดวัคซีนจึงเป็นการป้องกันที่ดีจากโรคร้ายแรงหลายชนิด เช่น หัด คางทูม หัดเยอรมัน ไอกรน และโปลิโอ นอกจากนี้ยังช่วยลดการแพร่ระบาดของโรคในชุมชนและสร้างภูมิคุ้มกันหมู่ที่มีประสิทธิภาพโดยมี ทั้ง 'วัคซีนหลัก' และ 'วัคซีนเสริม' รวมถึง 'วัคซีนโรคใหม่ๆ' เพื่อให้ลูกน้อยได้มีเกราะป้องกันที่แข็งแรงจนสามารถต่อสู้กับเชื้อโรคชนิดต่างๆ ได้

ตารางฉีดวัคซีนเด็กไทย 2568 (ตามช่วงอายุ)

การให้วัคซีนตามกำหนดเป็นสิ่งสำคัญในการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันและป้องกันโรคต่างๆที่อาจเกิดขึ้นในเด็ก สำหรับปี 2568 กระทรวงสาธารณสุขได้กำหนดตารางการให้วัคซีนตามแผนงานสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค ดังนี้

แรกเกิด

วัคซีนป้องกันวัณโรค (BCG)
วัคซีนป้องกันโรคตับอักเสบบี เข็มที่ 1 (HBV1)

อายุ 1 เดือน

วัคซีนป้องกันโรคตับอักเสบบี เข็มที่ 2 (HBV2)

อายุ 2 เดือน

วัคซีนป้องกันโรคคอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน-ตับอักเสบบี-ฮิบ เข็มที่ 1 (DTP-HB-Hib1)
วัคซีนโปลิโอชนิดฉีด เข็มที่ 1 (IPV1)
วัคซีนป้องกันโรคอุจจาระร่วงจากไวรัสโรต้า ครั้งที่ 1 (Rota1)

อายุ 4 เดือน

วัคซีนป้องกันโรคคอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน-ตับอักเสบบี-ฮิบ เข็มที่ 2 (DTP-HB-Hib2)
วัคซีนโปลิโอชนิดฉีด เข็มที่ 2 (IPV2)
วัคซีนป้องกันโรคอุจจาระร่วงจากไวรัสโรต้า ครั้งที่ 2 (Rota2)

อายุ 6 เดือน

วัคซีนป้องกันโรคคอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน-ตับอักเสบบี-ฮิบ เข็มที่ 3 (DTP-HB-Hib3)
วัคซีนโปลิโอชนิดรับประทาน ครั้งที่ 1 (OPV1)
วัคซีนป้องกันโรคอุจจาระร่วงจากไวรัสโรต้า ครั้งที่ 3 (Rota3)

อายุ 9 เดือน

วัคซีนป้องกันโรคหัด-คางทูม-หัดเยอรมัน ครั้งที่ 1 (MMR1)

อายุ 1 ปี

วัคซีนป้องกันโรคไข้สมองอักเสบเจอีชนิดเชื้อเป็นอ่อนฤทธิ์ ครั้งที่ 1 (LAJE1)

อายุ 1 ปี 6 เดือน

วัคซีนป้องกันโรคคอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน ครั้งที่ 4 (DTP4)
วัคซีนโปลิโอชนิดรับประทาน ครั้งที่ 2 (OPV2)
วัคซีนป้องกันโรคหัด-คางทูม-หัดเยอรมัน ครั้งที่ 2 (MMR2)

อายุ 2 ปี 6 เดือน

วัคซีนป้องกันโรคไข้สมองอักเสบเจอีชนิดเชื้อเป็นอ่อนฤทธิ์ ครั้งที่ 2 (LAJE2)

อายุ 4 ปี

วัคซีนป้องกันโรคคอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน ครั้งที่ 5 (DTP5)

ประถมศึกษาปีที่ 1

วัคซีนรวมป้องกันโรคหัด-คางทูม-หัดเยอรมัน (MMR)
วัคซีนป้องกันโรคตับอักเสบบี (HB)
วัคซีนป้องกันโรคไข้สมองอักเสบเจอีชนิดเชื้อเป็นอ่อนฤทธิ์ (LAJE)
วัคซีนป้องกันโรคโปลิโอชนิดฉีด (IPV)
วัคซีนรวมป้องกันโรคคอตีบ-บาดทะยัก (dT)
วัคซีนโปลิโอชนิดรับประทาน (OPV)
วัคซีนป้องกันวัณโรค (BCG)

*หมายเหตุ: ตรวจสอบประวัติและให้วัคซีนเด็กที่ยังไม่ได้รับวัคซีนครบตามเกณฑ์

ประถมศึกษาปีที่ 5

วัคซีนป้องกันมะเร็งปากมดลูกจากเชื้อเอชพีวี เข็มที่ 1 (HPV1) สำหรับนักเรียนหญิง

ประถมศึกษาปีที่ 6

วัคซีนรวมป้องกันโรคคอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน (DTP)

วัคซีนพื้นฐานที่ต้องฉีดทุกคน

วัคซีนพื้นฐาน หรือวัคซีนหลักเป็นวัคซีนที่กระทรวงสาธารณสุขกำหนดให้เด็กทุกคนต้องได้รับ เพื่อป้องกันโรคที่มีความรุนแรงและแพร่ระบาดได้ง่าย

แรกเกิด บีซีจี (BCG), ตับอักเสบบี (HB1)
1 เดือน ตับอักเสบบี (HB2) เฉพาะรายที่เกิดจากมารดาที่เป็นพาหะของไวรัสตับอักเสบบี
2 เดือน คอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน-ตับอักเสบบี (DTP-HB1)*, โปลิโอชนิดฉีด (IPV1)
4 เดือน คอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน-ตับอักเสบบี (DTP-HB2)*, โปลิโอชนิดฉีด (IPV2)
6 เดือน คอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน-ตับอักเสบบี (DTP-HB3)*, โปลิโอชนิดหยอด (OPV1)
9-12 เดือน หัด-คางทูม-หัดเยอรมัน (MMR1)
1 ปี ไข้สมองอักเสบเจอี (LAJE1)
1 ปี 6 เดือน คอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน (DTP4), โปลิโอชนิดหยอด (OPV2) , หัด-คางทูม-หัดเยอรมัน (MMR2)
2 ปี 6 เดือน ไข้สมองอักเสบเจอี (LAJE2)
4 ปี คอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน (DTP5), โปลิโอชนิดหยอด (OPV3)
11 ปี (นักเรียนหญิง ป.5): เอชพีวี (HPV1, HPV2) ห่างกันอย่างน้อย 6 เดือน
12 ปี (ป.6): คอตีบ-บาดทะยัก (dT)

วัคซีนเสริม แนะนำเพิ่มเติม

นอกจากวัคซีนพื้นฐานแล้ว ยังมีวัคซีนเสริมที่แนะนำให้เด็กได้รับเพิ่มเติมเพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน

วัคซีนคอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน ชนิดไร้เซลล์ หรือชนิดทั้งเซลล์ (DTaP/DTwP, Tdap หรือ TdaP) ตับอักเสบบี โปลิโอ ชนิดฉีด (IPV) ฮิบ (Hip)
วัคซีนนิวโมคอคคัสชนิดคอนจูเกต (PVC)
วัคซีนมือเท้าปาก (EV71)
วัคซีนตับอักเสบเอ (HAV)
วัคซีนอีสุกอีใส (VZV) หรือวัคซีนรวม หัด-คางทูม-หัดเยอรมัน-อีสุกอีใส (MMRV)
วัคซีนไข้หวัดใหญ่ (Influenza)
วัคซีนเอซพีวี (HPV)
วัคซีนไข้เลือดออก (DEN)
วัคซีนพิษสุนัขบ้า (Rabies) ก่อนการสัมผัสโรค สำหรับเด็กกลุ่มเสี่ยง
วัคซีนไข้กาฬหลังแอ่น ป้องกัน การติดเชื้อไข้กาฬหลังแอ่น เช่น เยื่อหุ้มสมองอักเสบ ติดเชื้อในกระแสเลือด

การเตรียมตัวก่อนและหลังพาลูกไปฉีดวัคซีน

การเตรียมตัวก่อนพาลูกไปฉีดวัคซีน

ตรวจสอบตารางวัคซีนตามวัยของลูก และนัดหมายวันเวลาที่สะดวกกับสถานพยาบาล พร้อมกับเตรียมข้อมูลประวัติสุขภาพของลูก การแพ้ยาหรืออาหาร
สังเกตสุขภาพลูก หากลูกมีไข้สูง หรือไม่สบายมาก ควรเลื่อนการฉีดวัคซีนออกไปก่อน
เตรียมใจลูกน้อย พูดคุยกับลูกด้วยภาษาที่เข้าใจง่าย ให้ลูกรู้ว่าจะมีการฉีดยาแต่ไม่ต้องกลัวเพราะจะมีคุณแม่ค่อยดูแลอยู่ข้างๆ เช่น “วันนี้เราจะไปฉีดวัคซีนกันนะลูก แม่จะค่อยดูแลหนูเองนะ ”
พกของใช้จำเป็น เช่น ผ้าเช็ดตัว, น้ำดื่ม, ขนมเบา ๆ, ของเล่นโปรดไว้เบี่ยงเบนความสนใจ
บันทึกสุขภาพหรือสมุดวัคซีน อย่าลืมนำติดตัวไปด้วยทุกครั้ง เพื่ออัปเดตข้อมูลวัคซีน

การดูแลหลังฉีดวัคซีน

สังเกตอาการ 30 นาทีแรก ควรอยู่ที่โรงพยาบาลหรือคลินิกเพื่อสังเกตอาการแพ้วัคซีน เช่น ผื่นลมพิษ หายใจลำบาก
ดูแลจุดที่ฉีด อาจมีรอยแดง บวม หรือตึงบริเวณที่ฉีด ควรใช้ผ้าเย็นประคบเบา ๆ
ให้ลูกพักผ่อนเพียงพอ หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่เหนื่อยเกินไปในวันนั้น
ให้ยาลดไข้เมื่อจำเป็น หากลูกมีไข้หรือไม่สบายตัว สามารถให้ยาลดไข้ตามคำแนะนำของแพทย์
สังเกตอาการผิดปกติ หากมีอาการรุนแรง เช่น ไข้สูง ซึม ไม่กินนม ร้องกวนผิดปกติ ควรพาไปพบแพทย์ทันที
บันทึกข้อมูล จดวันเวลาฉีด ชนิดของวัคซีน และผลข้างเคียง (ถ้ามี) ลงในสมุดวัคซีน

ลูกมารับวัคซีนช้า ต้องทำยังไง?

วัคซีนทุกชนิด ถ้าไม่ได้รับตามกำหนด สามารถให้ได้ทันที
วัคซีนที่ต้องให้มากกว่า 1 ครั้ง หากเด็กเคยได้รับวัคซีนมาบ้างแล้วและไม่มารับครั้งต่อไปตามกำหนดนัด ให้วัคซีนครั้งต่อไปนั้นได้ทันที โดยไม่ต้องเริ่มตั้นครั้งที่ 1 ใหม่
กรณีพบเด็กที่ได้รับวัคซีนไม่ครบถ้วนหรือล่าช้า ให้ติดตามเด็กมารับวัคซีนให้ครบตามกำหนด ภายในระยะเวลา 1 ปี จากนั้นให้วัคซีนต่อเนื่องตามกำหนดการให้วัคซีนตามปกติ ทั้งนี้ระยะห่างระหว่างโดสต้องไม่น้อยกว่าที่กำหนด

คำถามที่พบบ่อย

Q: พาลูกน้อยไปฉีดวัคซีนก่อนกำหนดได้ไหม

A: ไม่แนะนำให้พาน้องไปฉีดวัคซีนก่อนถึงวันนัด เพราะร่างกายของลูกยังอาจไม่พร้อมที่จะตอบสนองต่อวัคซีนได้เต็มประสิทธิภาพ ซึ่งอาจทำให้ภูมิคุ้มกันที่สร้างขึ้นไม่แข็งแรงเท่าที่ควร แนะนำให้พาน้องมารับวัคซีนตามช่วงอายุที่แพทย์กำหนดจะดีที่สุด

Q: ถ้าลืมพาลูกไปฉีดวัคซีนตามนัด ทำอย่างไรดี

A: หากเลยวันนัดฉีดวัคซีนไปแล้ว ยังสามารถพาลูกมารับวัคซีนย้อนหลังได้ เพียงแจ้งคุณหมอเพื่อวางแผนปรับตารางนัดให้เหมาะสม โดยทั่วไปแล้วแพทย์จะแนะนำให้ฉีดวัคซีนให้ใกล้เคียงกับช่วงเวลาที่กำหนดมากที่สุด เพื่อให้ภูมิคุ้มกันของลูกยังทำงานได้ดี

Q: หลังฉีดวัคซีน ลูกมีไข้ หรือดูไม่สบายตัว ควรทำอย่างไร

A: อาการไข้เล็กน้อย ปวด บวม แดง ร้อน บริเวณที่ฉีดวัคซีน ถือเป็นปฏิกิริยาปกติของร่างกายหลังรับวัคซีน คุณพ่อคุณแม่สามารถดูแลลูกได้ด้วยการเช็ดตัวเพื่อลดไข้ ให้ดื่มน้ำเยอะ ๆ และหากคุณหมอจ่ายยาพาราเซตามอลสำหรับเด็กไว้ ก็สามารถให้ลูกกินได้ตามขนาดและเวลาที่กำหนด อาการเหล่านี้มักจะดีขึ้นใน 1-2 วัน แต่ถ้าลูกมีไข้สูงหรืออาการผิดปกติอื่น ๆ แนะนำให้พาไปพบคุณหมอเพื่อตรวจเพิ่มเติม

Q: วัคซีน4ขวบ ฉีดช้าได้กี่วัน

A: การฉีดวัคซีนสามารถยืดหยุ่นได้บ้าง หากพลาดการฉีดวัคซีนตามกำหนด ควรพาลูกไปพบแพทย์เพื่อประเมินและวางแผนการฉีดวัคซีนใหม่ให้เร็วที่สุด

Q: เด็กต้องฉีดวัคซีนตอนไหนบ้าง

A: พ่อแม่มือใหม่อาจจะสงสัยว่า ต้องเริ่มพาลูกไปฉีดวัคซีนได้เมื่อไหร่ คำตอบคือ เริ่มได้ตั้งแต่วันแรกที่ลูกลืมตาดูโลก เพราะวัคซีนคือเกราะป้องกันชั้นดี ที่จะช่วยเสริมภูมิคุ้มกันให้ลูกน้อยแข็งแรง ห่างไกลจากโรคต่าง ๆ ได้ในระยะยาว

ส่วนใหญ่แล้ววัคซีนจะผลิตจากเชื้อโรคที่อ่อนฤทธิ์ลงแล้ว ทั้งเชื้อไวรัสและแบคทีเรีย ผ่านกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เมื่อฉีดเข้าไปในร่างกาย ร่างกายของเจ้าตัวเล็กจะเรียนรู้และ “จดจำ” เชื้อนั้นไว้ พอเจอของจริงเมื่อไร ก็พร้อมสู้ได้แบบไม่ต้องกังวล

โดยทั่วไป เด็ก ๆ จะได้รับวัคซีนเรื่อย ๆ จนถึงอายุประมาณ 12 ปี ตามตารางวัคซีนที่กระทรวงสาธารณสุขกำหนดไว้ แถมยังฉีดฟรีที่โรงพยาบาลของรัฐด้วย คุณพ่อคุณแม่ไม่ต้องห่วงเลย

Q: วัคซีนเด็กฟรี มีอะไรบ้าง

A: ในปี 2568 กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข ได้กำหนดให้เด็กทุกคนได้รับวัคซีนพื้นฐานฟรี

ตามแผนงานสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค เพื่อป้องกันโรคต่าง ๆ

วัคซีนป้องกันวัณโรค (BCG)
วัคซีนป้องกันโรคตับอักเสบบี (HBV)
วัคซีนป้องกันโรคคอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน-ตับอักเสบบี-ฮิบ (DTP-HB-Hib)
วัคซีนโปลิโอ (OPV/IPV)
วัคซีนป้องกันโรคอุจจาระร่วงจากไวรัสโรต้า (Rota)
วัคซีนป้องกันโรคหัด-คางทูม-หัดเยอรมัน (MMR)
วัคซีนป้องกันโรคไข้สมองอักเสบเจอีชนิดเชื้อเป็นอ่อนฤทธิ์ (LAJE)
วัคซีนป้องกันมะเร็งปากมดลูกจากเชื้อเอชพีวี (HPV) สำหรับนักเรียนหญิง

Q: วัคซีน4ขวบ ฉีดช้าได้กี่วัน

สรุป

การฉีดวัคซีนเป็นสิ่งสำคัญเพราะเป็นการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันที่ดีให้กับลูก คุณพ่อคุณแม่ควรติดตาม ตารางฉีดวัคซีนเด็กปี 2568 และพาลูกไปรับวัคซีนอย่างครบถ้วน เพื่อให้ลูกน้อยมีเกราะป้องกันสุขภาพที่ดี

อ้างอิงจาก

กรมควบคุมโรค, กำหนดการให้วัคซีน

https://ddc.moph.go.th/uploads/publish/1666720250130035107.pdf

สมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทย, ตารางการให้วัคซีนในเด็กไทย

https://www.pidst.or.th/A1517.html

สมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทย, วัคซีนพื้นฐาน สำหรับเด็ก

https://www.pidst.or.th/A746.html

Med1.healthcare, การเตรียมตัวก่อนฉีดวัคซีนให้ลูกน้อย เสริมภูมิคุ้มกันให้กับลูก

https://med1.healthcare/articles/การเตรียมตัวก่อนฉีดวัคซีนให้ลูกน้อย-เสริมภูมิคุ้มกันให้กับลูก

Bangpakok3, คำแนะนำการปฏิบัติตัวหลังฉีดวัคซีนให้เด็ก

https://www.bangpakok3.com/care_blog/view/227

Sikarin, รวมคำถามยอดฮิตเมื่อต้องพาลูกน้อยมาฉีดวัคซีน