สิ่งสำคัญที่ควรทราบ

นมแม่เป็นอาหารที่ดีที่สุดสำหรับทารก เราสนับสนุนคำแนะนำขององค์การอนามัยโลกในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวในช่วง 6 เดือนแรกของชีวิต จากนั้นเริ่มให้อาหารเสริมตามวัยที่ปลอดภัยอย่างเหมาะสมร่วมกับนมแม่จนครบ 2 ปี หรือนานกว่านั้น การได้รับโภชนาการที่ดีและสมดุลของมารดาในช่วงให้นมบุตรจึงมีความสำคัญยิ่ง ทั้งนี้ หากมีความจำเป็นต้องใช้นมผสม ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพก่อนตัดสินใจ และควรปฏิบัติตามข้อแนะนำในการเตรียมและการใช้อย่างระมัดระวังเพื่อสุขภาพที่ดีของลูกรัก

โภชนาการที่ดีควบคู่กับการส่งเสริมพัฒนาการในแต่ละช่วงวัย คือ รากฐานสำคัญสำหรับการเจริญเติบโตของลูกรัก ไฮ-แฟมิลี่คลับ พร้อมเคียงข้างคุณแม่ ด้วยข้อมูลด้านโภชนาการและพัฒนาการที่เป็นประโยชน์ เพื่อสนับสนุนคุณภาพชีวิตที่ดีของทั้งคุณแม่และลูกรัก

ลูกถ่ายวันละ 3-4 ครั้ง ปกติไหม?

คุณพ่อคุณแม่หลายคนมักกังวลเมื่อพบว่าลูกน้อยถ่ายอุจจาระถี่ วันละ 3–4 ครั้ง บทความนี้จะอธิบายความเป็นปกติของระบบขับถ่ายในทารกตั้งแต่แรกเกิดถึง 1 ปี ช่วยให้คุณเข้าใจว่าเมื่อไรควรกังวลหรือไม่ พร้อมคำแนะนำดูแลเบื้องต้นและสัญญาณอันตรายที่ต้องพาลูกไปพบแพทย์

เลือกอ่านตามหัวข้อที่ต้องการ

ลูกถ่ายวันละ 3-4 ครั้ง ถือว่าปกติหรือไม่?

ปัจจัยที่มีผลต่อจำนวนครั้งในการถ่ายของลูก

ระบบขับถ่ายของทารกแต่ละวัยเป็นอย่างไร

สีและลักษณะอุจจาระของลูกบอกอะไรบ้าง

เมื่อลูกถ่ายบ่อย ควรกังวลหรือไม่?

ถ่ายบ่อยแบบนี้ เป็นสัญญาณของโรคหรือเปล่า?

ควรพาลูกไปพบแพทย์ตอนไหน หากถ่ายบ่อย

ลูกกินนมแม่ล้วนทำให้ถ่ายบ่อย จริงหรือ?

อาหารเสริมมีผลต่อการถ่ายของลูกอย่างไร

วิธีดูแลเมื่อลูกถ่ายบ่อยเพื่อลดการระคายเคือง

ตรวจสอบบทความโดย: รุ่งทิวา สุลักษณานนท์
พยาบาลศาสตรบัณฑิต การพยาบาลและการผดุงครรภ์

ลูกถ่ายวันละ 3-4 ครั้ง ถือว่าปกติหรือไม่?

การถ่ายอุจจาระวันละ 3–4 ครั้ง ในทารกอายุต่ำกว่า 6 เดือน โดยเฉพาะน้องที่ทานนมแม่ถือว่าอยู่ในเกณฑ์ปกติ โดยรวมสุขภาพน้องต้องปกติ ดูสดใส แข็งแรง และไม่มีอาการผิดปกติอื่น ๆ

ปัจจัยที่มีผลต่อจำนวนครั้งในการถ่ายของลูก

สิ่งที่รับประทาน : นมแม่ย่อยง่ายและกระตุ้นลำไส้ ทำให้ถ่ายบ่อยกว่านมผสม
ปริมาณและความถี่ของมื้ออาหาร: ยิ่งกินนมบ่อย ลำไส้ยิ่งทำงานมาก
สุขภาพร่างกาย : หากติดเชื้อ เช่น ท้องเสีย จะถ่ายเหลว และบ่อยกว่าปกติ
การเริ่มอาหารเสริม : ไฟเบอร์และน้ำในอาหารอาจทำให้ถ่ายบ่อยขึ้นช่วงปรับตัว

ระบบขับถ่ายของทารกแต่ละวัยเป็นอย่างไร

-แรกเกิด–1 เดือน : ถ่ายอุจจาระบ่อยมาก ประมาณ 3–10 ครั้ง/วัน โดยเฉพาะทารกที่ทานนมแม่อุจจาระมักมีสีเหลืองทองหรือเขียวเล็กน้อย

-อายุ 1–6 เดือน : ความถี่ลดลงเหลือ 2–5 ครั้ง/วัน ลักษณะอุจจาระนิ่มคล้ายมัสตาร์ดบางวันอาจเว้นการถ่ายก็ยังถือว่าปกติ หากลูกดูสดใสและทานนมได้ดี

-อายุ 6–12 เดือน : หลังเริ่มอาหารเสริม อุจจาระจะรวมเป็นก้อนมากขึ้น แต่ยังคงนิ่มถ่ายประมาณ 1–3 ครั้ง/วัน สีและลักษณะเปลี่ยนไปตามอาหารที่รับประทาน เช่น ข้าวบด ผักผลไม้ เป็นต้น

สีและลักษณะอุจจาระของลูกบอกอะไรบ้าง

เหลืองคล้ายฟักทอง / มัสตาร์ด : ลักษณะนิ่ม เป็นลักษณะอุจจาระที่ปกติ

อุจจาระสีเขียวเข้ม สีดำ หรือขี้เทา : ลักษณะเหนียวเข้มเหมือนยางมะตอยหรือน้ำมันดินพบในช่วง 1 – 3 วันแรกของทารกแรกเกิด ทารกที่ดื่มนมแม่จะถ่ายขี้เทาออกมาได้ไว

เขียวปนเหลือง : เป็นสีอุจจาระทารกหลังช่วงขี้เทา ซึ่งยังอาจจะมีขี้เทาหลงเหลือปนอยู่บ้างทำให้อุจจาระยังมีสีเขียวปนออกมา

สีเขียวเข้ม : อาจเกิดจากคุณแม่ทานผักใบเขียวเยอะในช่วงให้นมลูก หรืออาจเกิดจากแม่เริ่มให้ลูกดื่มนมผสม ซึ่งสีของอุจจาระลูกก็อาจจะต่างกันไปขึ้นอยู่กับชนิดของนมผสม

อุจจาระสีดำ (หลังจากหมดขี้เทา) : อาจเกิดจากแม่ทานอาหารที่มีธาตุเหล็กมากเกินไป หรือเกิดจากมีเลือดออกในระบบทางเดินอาหาร ระบบขับถ่ายของลูก ทำให้มีเลือดปนออกมากับอุจจาระ

อุจจาระมีสีแดงสดปน : เกิดจากแผลฉีกขาดบริเวณรูทวารหนักจากการเบ่งอึของลูก มักเกิดในกรณีเด็กที่อึแข็ง ท้องผูกบ่อยๆ หรือหากบริเวณรูทวารไม่มีรอยฉีก อาจจะเกิดมีแผลในลำไส้ของลูกเล็กและควรได้รับการตรวจรักษาอย่างเร่งด่วน

อุจจาระสีขาวซีด : อาจเกิดจาดความผิดปกติของท่อน้ำดีในร่างกาย และควรได้รับการตรวจรักษา

เมื่อลูกถ่ายบ่อย ควรกังวลหรือไม่?

ลูกถ่ายวันละ 3-4 ครั้ง ปกติไหม หากลูกถ่าย 3–4 ครั้งต่อวัน แต่ยังดูร่าเริง ดื่มนมได้ตามปกติ ไม่มีไข้น้ำหนักไม่ลด แสดงว่าการขับถ่ายอยู่ในเกณฑ์ปกติ แต่หากถ่ายเหลวมากผิดปกติ ควรสังเกตภาวะขาดน้ำ เช่น ปากแห้ง ร้องไม่ปรือตา หรือน้ำหนักลดลง หากมีอาการเหล่านี้ควรพาน้องพบแพทย์ทันที

ถ่ายบ่อยแบบนี้ เป็นสัญญาณของโรคหรือเปล่า?

อาการท้องเสียจากเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรีย เช่น โรตาไวรัส มักพบอาการถ่ายเหลวร่วมกับการอาเจียนมีไข้ ซึมลง โดยเฉพาะในเด็กเล็ก อาการจะรุนแรงขึ้นหากไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสมซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะขาดน้ำได้อย่างรวดเร็ว

ควรพาลูกไปพบแพทย์ตอนไหน หากถ่ายบ่อย

-ถ่ายอุจจาระมากกว่า 10 ครั้งต่อวัน
-ถ่ายเป็นมูกเลือดตั้งแต่ 1 ครึ้งขึ้นไป
-มีภาวะขาดน้ำ เช่น กระหม่อมบุ๋ม เป้าตาลึก ซึมลง ปัสสาวะน้อย
-อาเจียนบ่อย
-มีไข้สูง ชัก ท้องอืด หายใจหอบ

หมายเหตุ : สำหรับน้องอายุต่ำกว่า 3 เดือน หากอุจจาระเหลวเกิน 3 ครั้งขึ้นไป และมีอาการผิดปกติอื่นร่วมด้วย
ควรไปพบแพทย์ทันค่ะ

ลูกกินนมแม่ล้วนทำให้ถ่ายบ่อย จริงหรือ?

เพราะนมแม่มีสารอาหารที่ย่อยง่าย เช่น แลคโตส และเอนไซม์ช่วยย่อย ทำให้ลำไส้ทำงานเร็ว อุจจาระจึงนิ่มและถ่ายบ่อยกว่าทารกที่กินนมผสม

น้ำนมแม่แบ่งเป็น 2 ช่วง:

Foremilk (ช่วงแรก): น้ำเยอะ แลคโตสสูง ย่อยง่าย ทำให้ถ่ายบ่อย
Hindmilk (ช่วงหลัง): ไขมันและโปรตีนสูง อิ่มนาน ถ่ายน้อยลงเมื่อได้ครบมื้อนมแม่ยังมีสารภูมิคุ้มกันที่ช่วยปรับสมดุลจุลินทรีย์ในลำไส้ ส่งเสริมการย่อยและดูดซึมอาหารอย่างมีประสิทธิภาพโดยไม่ทำให้ท้องผูกหรือท้องเสียง่าย